Yarick verloor vader, zusje en stiefmoeder bij ramp met MH17: ‘Na drie jaar stortte ik in’
© Niels de Vries
7 JAAR LATER Het verhaal van nabestaande Yarick van de Mortel (25 jaar) is voor altijd gelinkt aan een van de heftigste beelden van de MH17-crash. Die knuffel die de Oekraïense soldaat voor de camera’s vasthield? Dat was het dierbare aapje van Yaricks omgekomen zusje Milia.
De foto van de Oekraïner met camouflagepet die in een Oekraïens veld vol brokstukken de knuffel van een kind omhoog houdt: wie kan het vergeten? Het vatte de vliegramp in één oogopslag samen. De chaos, de oorlog, de anarchie, en de 298 onschuldige slachtoffers, onder wie vele kinderen. Een van die kinderen was Milia. De zwart-witte knuffel was háár aapje. Milia was 11 toen ze tijdens de vlucht van Malaysia Airlines precies zeven jaar geleden samen met Yaricks vader Jeroen (42) en Yaricks stiefmoeder Winneke (45) in Oost-Oekraïne omkwam.
Yarick herinnert zich het tumult rond de foto nog als de dag van gisteren. ,,Mijn oma herkende de knuffel op de foto in een van de kranten meteen. Zij had ‘m aan Milia gegeven en wist ook dat Milia hem per se op vakantie mee wilde. Het aapje paste alleen niet meer in de koffer, dus ging mee met de handbagage.’’ Ja, Yarick weet nog alles van de schok over dat ene verwoestende beeld, maar veel andere dingen is hij kwijt. ,,Het is alsof ik er in die eerste periode niet helemaal bij was. Er was zoveel te regelen, te beslissen, dag in dag uit nieuws. Ik was 18 en vond mezelf volwassen, maar nu weet ik: ik was nog maar een jongen.’’
De knuffel van Milia © Hollandse Hoogte / ANP
Landelijke herdenking
Dat de ramp zeven jaar na dato nog altijd landelijk herdacht wordt, raakt Leeuwarder Yarick van de Mortel, inmiddels 25, samenwonend, en vader van een zoon van 5. ,,Ik ging voor corona zelf altijd graag naar die landelijke herdenking. Niet zozeer om andere nabestaanden te ontmoeten, want dat is niet echt iets voor mij. Ik verwerk dingen liever in mijn eentje. Maar ik vond het altijd belangrijk respect te tonen aan mijn familie én alle andere slachtoffers.’’ Hij bezoekt op 17 juli ook het familiegraf in Zwanenburg, het Noord-Hollandse stadje waar zijn vader na de scheiding van Yaricks moeder settelde. ,,We leggen een rode roos op het graf voor papa, een witte voor Winneke en een roze voor Milia.’’
Yarick had altijd een ‘hele fijne band’ met zijn vader, ook na de scheiding. ,,Natuurlijk was ik minder bij mijn vader, want ik woonde bij mijn moeder in Leeuwarden. Maar we belden vaak. Mijn vader had die zomer ook graag gehad dat ik mee was gegaan naar Maleisië. Het was een rondreis om zijn 12,5 jarig huwelijk te vieren. Maar ik wilde liever op vakantie met vrienden, ik hield van stappen, feesten, was in die tijd echt wel een losbol. Toen we de maandag vóór de vlucht belden, spraken we wel af snel met z’n tweetjes op reis te gaan.’’
Vaderfiguur
Tot op de dag van vandaag overvalt Yarick het gevoel: even papa bellen. ,,Ik weet dat dat niet kan, maar het gevoel blijft sterk en ik kan me niet voorstellen dat dat ooit weggaat. Ik mis een vaderfiguur, iemand om op terug te vallen, een soort veiligheid.’’ Juist op de hoogtepunten is het gemis het ergst. ,,Je wilt je vader in de leuke dingen laten delen, toch? Of dat nu iets groots is, zoals de geboorte van mijn zoon, op 28 februari 2016. Of iets minder belangrijks, zoals dat ik nu 105 kilo bankdruk in de sportschool.’’
Yarick van de Mortel met zijn vader. © Privéfoto
Het is niet voor niets dat Yarick nu pas zijn verhaal in de krant doet. De eerste jaren kon hij dat niet. ,,Ik wilde geen gesprekken, geen gedoe, heb de psychologische hulp afgeslagen. Ik heb een bloedhekel aan medelijden, ook nu nog, ik wil dat gewoon niet voelen. Ik dacht: fuck dit allemaal, ik ga gewoon door, automatische piloot, en ik ben een druk baasje, extrovert, dus ik gíng ook door, ik kreeg een zoontje, probeerde studies als international business uit, ging veel uit, het leek best goed te gaan.’’
Pas zo’n drie jaar na het drama moest hij toegeven: dit gaat niet. ,,Het was boem, klap, klaar. Ik was moe, zo moe, ik kon niet meer. Toen heb ik wel hulp aangenomen. Eerst kwam ik bij een therapeut die na drie sessies de naam van mijn overleden zusje nog steeds verwarde met de namen van mijn andere zusjes, daar was ik snel klaar mee, maar met mijn tweede therapeut klikte het. Ze leerde me: verdriet blijft je achtervolgen, je moet het toelaten. En ze zei: jij bent de enige die iets van je leven kan maken en je zal daar je stinkende best voor moeten doen.
Yaricks leven is nu rustiger en lijkt eigenlijk op dat van zijn vader. ,,Ja, dat is een gek iets, maar ik ben dus nu veel met sport bezig en dat was mijn vader ook altijd. En ik ben, net als mijn vader, een paar jaar na de geboorte van mijn kind gescheiden en nu weer gelukkig met een nieuwe vrouw. En ik ben net als hij in de bouw terechtgekomen. Ik werk als betontimmerman. Om 05.00 uur de wekker, lang en hard werken, goed voor me.’’
Aan nieuws over de ramp ontkomt Yarick niet: zo gaat die veelbesproken rechtszaak rond de vier verdachten van de crash na de zomer weer door. Van hem mag dat klaar zijn, over, uit. ,,Ik wil niemand op zijn tenen trappen, want ik begrijp dat anderen de onderste steen boven willen. En, ja, ik wil die vier ook achter tralies, hun leven lang, maar ik heb het gevoel dat het toch nooit klaar zal zijn, dat alles blijft slepen, en dat de mensen hoog in rang waarschijnlijk nooit gepakt worden.’’
© Niels de Vries
Yarick ziet af van het recht tot een slachtofferverklaring in de rechtbank. ,,Ik ben bang dat ik bij zoiets heel hoog in mijn emotie ga zitten, ik heb daar geen zin in. En ik ken mezelf goed genoeg om te weten dat zoiets bakken energie vreet, en het hééft me allemaal al zoveel energie gekost. Ik wil nu energie voor mijn zoon, mijn gezin, mijn baan. Ja, als je me vraagt wat ik het liefst wil, dan is het een normáál leven.’’
Yarick heeft een paar tastbare herinneringen aan zijn familie uit de brokstukken van MH17. Af en toe haalt hij de spullen, verzameld in een doos in de woonkamer, er even uit. De zonnebril van zijn vader Jeroen, de smartphone-oplader met naametiket Milia. Het zwart-witte knuffelaapje uit het Oekraïense veld dat die ene dag de hele wereld beroerde, heeft Yarick niet. Dat ging in Milia’s kist. ,,Daar hoorde het thuis. Bij Milia.’’
Tientallen nabestaanden spreken rechtbank toe: ‘Ze geven hun dierbaren een stem’
Het MH17-strafproces wordt op 6 september hervat. Dan is drie weken lang het woord aan de nabestaanden van de 298 slachtoffers. Zeker 86 familieleden uit acht landen zullen in de rechtbank vertellen over de impact van de vliegramp op hun leven.
,,Het is nog nooit voorgekomen dat tijdens een strafproces zoveel slachtoffers gaan spreken’’, zegt Sander de Lang (SAP Advocaten) namens de acht advocaten van het Rechtsbijstandsteam MH17, dat bijna alle 298 slachtoffers bijstaat. ,,Het zal heftig en emotioneel zijn om al die verhalen te horen.’’
De Lang is lid van een speciale commissie, bestaande uit advocaten van de nabestaanden en vertegenwoordigers van het Openbaar Ministerie en de rechtbank, die een draaiboek voor het spreekrecht heeft opgesteld. ,,Sommige nabestaanden leven al heel lang naar dit moment toe’’, zegt De Lang. ,,Ik had een cliënt die vorig jaar al de tekst aan me voordroeg die ze straks wil uitspreken. Ze geven hun dierbaren en hun emoties een stem. Voor de verwerking van de ramp is dat heel belangrijk.’’
De 86 nabestaanden worden verdeeld over tien zittingsdagen. Ze verzamelen in een aparte ruimte bij de rechtbank, waar ook deskundigen zijn voor psychische bijstand. Ze worden één voor één door een advocaat opgehaald, begeleid naar de zittingszaal en teruggebracht. Elke spreker mag een kwartier het woord voeren. Enkele nabestaanden zullen via een professionele live-videoverbinding vanuit het buitenland de rechtbank toespreken. Dat gebeurt op een speciale plek, zoals bijvoorbeeld een ambassade of politiebureau. ,,Sommige nabestaanden willen foto’s tonen van hun dierbaren. Anderen hebben van tevoren een videoboodschap opgenomen.’’
Dat de vier verdachten niet bij het proces zijn, doet volgens De Lang niet af aan de kracht van de boodschap van de nabestaanden. ,,We adviseren hen ook om zich tot de rechters te wenden en te vertellen welke impact de ramp heeft op hun leven. Het is tenslotte de rechtbank die een oordeel moet vellen. ‘’
Behalve de nabestaanden die live zullen spreken, worden ook honderden schriftelijke slachtofferverklaringen aan het strafdossier worden toegevoegd. Vooralsnog hebben 264 nabestaanden aangegeven een verklaring in te dienen. Die zullen ook vanaf september gebundeld bij de rechtbank worden ingeleverd.
(Tonny van der Mee)
Bron: AD NL
Yarick met zijn zusje © prive
